Sarı nokta hastalığı, özellikle ileri yaş grubunda görme kaybının başlıca nedenleri arasında yer alır. Retina tabakasının altında kontrolsüz biçimde gelişen anormal damar yapılarıyla ilerleyen yaş tip sarı nokta, zamanında müdahale edilmezse merkezi görme kaybının kalıcı hale gelmesine yol açabilir.
İçindekiler
- Yaş Tip Sarı Nokta Hastalığı Nedir?
- Yaş Tip Sarı Nokta Neden Oluşur?
- Yaş Tip Sarı Nokta Belirtileri
- Yaş Tip Sarı Nokta Tanısı Nasıl Konulur?
- Yaş Tip Sarı Nokta Nasıl Tedavi Edilir?
- Anti-VEGF Göz İçi Enjeksiyonlar
- Lazer Fotokoagülasyon Yöntemleri
- PDT (Fotodinamik Terapi)
- Sarı Nokta Hastalığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Yaş Tip Sarı Nokta Hastalığı Nedir?
Yaş tip sarı nokta hastalığı, tıbbi adıyla neovasküler yaşa bağlı makula dejenerasyonu, retinanın merkezinde yer alan ve net görmeden sorumlu olan makula bölgesinde, yeni ve anormal damarların oluşmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu damarlar zayıf yapılıdır ve sızdırmaya eğilimlidir. Zamanla bu sızıntılar retinada şişmeye, kanamaya ve doku hasarına neden olur.
Yaş tip sarı nokta “koroidal neovaskülarizasyon” adı verilen bir süreç başlar. Retina altındaki koroid damar tabakasında, hasarlı bölgeyi onarmak üzere yeni damarlar oluşur. Ancak bu damarlar sağlıksızdır, çabuk çatlar ve sızıntı yapar. Bu da retina dokusunda geri dönüşü olmayan bir tahribata yol açar.
Yaş Tip Sarı Nokta Neden Oluşur?
Yaş tip sarı noktanın ortaya çıkmasında birçok genetik ve çevresel faktör rol oynar. Ancak en kritik mekanizma, VEGF (vasküler endotelyal büyüme faktörü) adlı proteinin fazla üretilmesidir. VEGF, anormal damar büyümesini tetikler ve bu damarlar makulada sorun yaratır. Normalde damar iyileşmesini destekleyen VEGF, yaş tip sarı nokta hastalarında aşırı aktif hale gelir. Bu da zayıf, sızdıran damarların oluşmasına neden olur. Bu damarlar, hem sıvı hem kan sızdırarak retina dokusunun şişmesine ve görme kaybına yol açar.
Yaş tip sarı nokta sıklıkla genetik yatkınlık zemininde gelişir. Ailesinde sarı nokta hastalığı olan bireylerde risk önemli ölçüde artar. Bunun yanında sigara kullanımı, yüksek tansiyon, obezite gibi birçok sebep olabilir.
Birçok yaş tip vakası, başlangıçta kuru tip olarak başlar. Zamanla makulada biriken “drusen” adlı atıklar ve doku bozulması, vücudu yeni damar oluşturmaya iter. Bu dönüşüm sessizce gerçekleşebilir. Bu nedenle kuru tip hastalarının düzenli takip edilmesi, yaş tipe geçişin erkenden tespit edilmesi açısından son derece önemlidir.
Yaş Tip Sarı Nokta Belirtileri
Yaş tip sarı nokta, özellikle aniden başlayan merkezi görme kaybı ile dikkat çeker. Kuru tipe kıyasla çok daha hızlı ilerler ve merkezi görmeyi kısa sürede ciddi şekilde etkileyebilir. Hastalar genellikle sabah uyandıklarında bir gözlerinde net göremediklerini fark ederler. Görme bulanıktır, harfler seçilemez hale gelir. Bu durum, çoğu zaman birkaç gün veya hafta içinde daha da kötüleşir.
Düz çizgilerin eğri veya kırık görünmesi (örneğin pencere kenarının yamuk algılanması), yaş tipin klasik belirtilerindendir. Bu belirtiye metamorfopsi denir ve makula hasarının başladığını gösterir. Merkezi görme alanında gri veya siyah bir gölge oluşması, ilerlemiş yaş tip sarı noktanın belirtisidir. Hasta bir kişinin yüzünü göremeyebilir ama çevresel görmesi korunmuş olabilir. Bu durum, özellikle günlük yaşamı doğrudan etkiler.
Yaş Tip Sarı Nokta Tanısı Nasıl Konulur?
Yaş tip sarı nokta hastalığında erken tanı, görme kaybının önlenmesi açısından hayati öneme sahiptir. Gelişmiş görüntüleme teknikleri sayesinde hastalık başlangıç evresinde bile fark edilebilmektedir.
OCT (Optik Koherens Tomografi): Bu yöntem, retina tabakalarını mikron seviyesinde detaylı olarak görüntüler. Yaş tip sarı nokta hastalığında sıvı birikimi, retina kalınlaşması ve kanama odakları OCT ile net biçimde tespit edilir. Hastalığın takibinde de altın standart olarak kabul edilir.
Flöresein Anjiyografi: Damar yapısının ve sızıntı noktalarının tespiti için damardan özel bir boya verilerek retina fotoğrafları çekilir. Yeni oluşan anormal damarların sızdırma noktaları ve yayılma düzeyi bu yöntemle belirlenebilir. Özellikle tedavi öncesi karar sürecinde kullanılır.
Fundus Muayenesi ile Bulgular: Kapsamlı bir göz dibi (fundus) muayenesinde, göz doktoru retina yüzeyini doğrudan gözlemleyebilir. Yaş tipe ait kanama odakları, sızan damarlar ve ödem bulguları bu incelemede dikkat çeker.
Yaş Tip Sarı Nokta Nasıl Tedavi Edilir?
Yaş tip sarı nokta hastalığında amaç, mevcut görme düzeyini korumak ve anormal damar oluşumunu durdurmaktır. Günümüzde bu hedefe yönelik birçok tedavi seçeneği mevcuttur.
Anti-VEGF Göz İçi Enjeksiyonlar
Tedavinin temelini, “anti-VEGF” olarak bilinen damar oluşumunu baskılayan ilaçlar oluşturur. Bunlar göz içerisine direkt olarak enjekte edilir. Bu ilaçlar VEGF proteinini bloke ederek yeni damar oluşumunu durdurur, mevcut damarların sızıntısını azaltır ve retina ödemini çözer. Düzenli enjeksiyonlarla hastalığın ilerlemesi durdurulabilir, hatta bazı vakalarda görme kalitesinde iyileşme sağlanabilir.
Lazer Fotokoagülasyon Yöntemleri
Anormal damarların lazerle yakılarak kapatılmasıdır. Ancak bu yöntem, sadece sınırlı bölgelerde damar oluşumu varsa uygulanabilir. Retina merkezine çok yakın damarlar için önerilmez çünkü sağlıklı hücrelere zarar verebilir. Günümüzde çok nadiren uygulanmaktadır.
PDT (Fotodinamik Terapi)
Fotodinamik tedavide, damardan verilen özel bir ilaç (verteporfin) anormal damarlar tarafından tutulur. Daha sonra düşük yoğunluklu lazerle bu damarlar hedeflenerek kapatılır. Anti-VEGF’ye yanıt alınamayan bazı hastalarda alternatif olarak kullanılabilir
Sarı Nokta Hastalığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Bu hastalığa sahip kişilerin ehliyet alıp alamayacağı, görme seviyesine bağlıdır. Eğer hastalığın erken evresinde ve görme seviyesi yeterliyse ehliyet alınabilir. Ancak hastalık ilerleyip merkezi görme kaybı belirgin hale gelirse ehliyet almak veya kullanmak mümkün olmayabilir. Detaylı bir göz muayenesi sonrasında doktor onayı gereklidir. Sarı nokta hastalığında kullanılan anti-VEGF iğneleri, göz içine enjekte edilerek uygulanır. Bu enjeksiyon esnasında ağrı minimaldir. Tedavi genellikle bir süre düzenli aralıklarla tekrar edilir. Sarı nokta hastalığını değerlendirmek için Amsler Grid Testi kullanılır. Hasta, bir kareli kağıda bakarak çizgilerde eğrilme veya kırılma olup olmadığını kontrol eder. Bunun dışında göz dibi muayenesi, OCT (Optik Koherens Tomografi) ve fluorescein anjiyografi gibi ileri tetkikler de uygulanabilir. Sarı nokta hastalığında cerrahi müdahaleler genellikle uygulanmaz. Ancak deneysel olarak kullanılan retina nakli veya subretinal implant gibi işlemler uygulanırsa, ameliyat süresi hastaya ve işleme bağlı olarak değişir. Lazer tedavisi veya göz içi enjeksiyonlar ise birkaç dakika sürer. Hastalığın önlenmesi için şu önlemler alınmalıdır. Dengeli ve sağlıklı beslenme (özellikle lutein, zeaksantin, omega-3 içeren gıdalar), sigara ve alkol kullanımından kaçınma, UV ışınlarından korunma (güneş gözlüğü kullanımı), düzenli göz muayenesi, tansiyon ve diyabet gibi hastalıkları kontrol altında tutma önemlidir. İlerleme hızı kişiye ve hastalığın tipine bağlıdır. Kuru tip makula dejenerasyonu yıllar içinde yavaş ilerlerken, yaş tip aylar içinde ciddi görme kaybına neden olabilir.Sarı nokta hastaları ehliyet alabilir mi?
Sarı nokta iğnesi nasıl yapılır?
Sarı nokta testi nasıl yapılır?
Gözde sarı nokta ameliyatı ne kadar sürer?
Sarı nokta olmamak için ne yapmalı?
Sarı nokta kaç yılda ilerler?
