'' Göz önünde siyah noktalar görmek '' ve '' retina yırtılması nedir '' ?

Çoğu kişinin şikayet ettiği bir konudur. “Gözümün önünde siyah noktalar uçuşuyor, sinekler uçuşuyor” gibi ifadeleri sıkça duyarız. Aslında bu belirtilerin kimi zaman gözde retina yırtılması gibi çok önemli bir hastalığın belirtisi olabileceğini çoğumuz bilmiyoruz galiba. Detaylı bilgileri göz hastalıkları ve cerrahisi uzmanı Doçent Doktor Ateş Yanyalı’dan alacağız.

Hoş geldiniz. Teşekkür ederim. Evet, kimi zaman gözümüzün önünde siyah noktalar uçuşur. “Sinekler uçuştu” denir. Bazılarının önünde beyaz baloncuk ya da farklı şekillerde görenler olabiliyor galiba. Bu neyin belirtisi olabilir? Göz yuvarlak bir organımızdır. Gözün içerisinde vitrüs dediğimiz yumurta akı kıvamında bir yapı vardır. Bu yapı o kadar düzenli liflerden oluşmuştur ki normalde biz bu liflerin çok ince ve düzenli olduğundan dolayı görmeyiz. Ancak belirli durumlarda bu lifler arasındaki düzen bozulur ve birbirlerinin üzerine biner. Bu durumda biz onları görür hale geliriz. Lifler bir küme yaptıklarında siyah noktalar olarak görürüz. Lifler üst üste geldiğinde de sanki gözümüzün önünde saç taneleri veya lifler varmış gibi bir görüntü oluşur.

Peki bu neden kaynaklanıyor olabilir? Yani gözde önemli bir hastalık mı vardır, bu lifler neden birbirinin üstüne biner? Esasında en önemli irdelememiz gereken şey retina yırtılmasının olup olmamasıdır. Çünkü bu belirtiler bir retina yırtılmasının belirtisi olabilir. Retina yırtılması önemli bir hastalıktır. Erken zamanda teşhis edilirse argon lazer tedavisiyle basit bir şekilde tedavi edilebilir. Ancak tedavi edilmezse retina dekolmanı dediğimiz ve körlükle sonuçlanan hastalıklara yol açabilir. Bu yüzden böyle bir şikayet varsa mutlaka göz doktoruna gitmek gerekir.

Peki sadece retina dekolmanı veya retina yırtılmasında mı bu sinekler görülür? Hayır. Belirli hastalıklarda da oluşabilir. Örneğin şeker hastalığına bağlı olarak gözün içerisinde değişiklikler ve kanamalar olabilir. Bunlara bağlı olarak da bu şikayetler ortaya çıkabilir. Gözün içerisinde üveit dediğimiz reaksiyonel hastalıklar olduğunda da bu siyah noktaları görebiliriz. Ancak sadece hastalıklarda değil, gözümüzde ciddi bir hastalık yokken bile bu uçuşmaları görebiliriz.

Bu durum neden olur? Çünkü gözün içerisinde bazen yapısal değişiklikler olur. Bunlar herhangi bir hastalığa bağlı olmaksızın özellikle miyoplarda daha sık görülür. Bu durumda da gözümüzün önüne bu noktalar gelir. Ama yine de bu belirtiler görüldüğünde mutlaka göz doktoruna başvurmak gerekir.

Bir de ayrıca yaşlılarda görülen bir durum vardır. Yaş ilerledikçe gözün içerisindeki vitrüs yapısında değişiklik olur. Bu nedenle özellikle kırk yaşından, elli yaşından sonra hastalar bu şikayetleri daha sık dile getirirler. Retina yırtılması için belirli risk faktörleri vardır. Bunlardan biri geçirilen bir ameliyattır. Örneğin katarakt ameliyatı retina yırtılması açısından risk oluşturur. Göze gelen darbeler de bir risk faktörüdür. En genel neden ise yaşlanmadır; yaşlılık süreci retina yırtılması için bir risk faktörüdür.

Tedavide eğer retina yırtığı erken evrede yakalanırsa argon lazer tedavisiyle kolayca tedavi edilir. Bu tedaviyle yırtığın etrafına lazer uygulanarak adeta lehimleme yapılır, güçlendirilir ve retina dekolmanına dönüşmesi engellenir. Eğer gözdeki uçuşmalar retina yırtılmasından değil, başka bir hastalıktan kaynaklanıyorsa (örneğin üveit veya diyabete bağlı ise) ona uygun tedavi yapılır.

Hiçbir hastalığı olmayan bir grup daha vardır. Bu kişilerde herhangi bir ciddi rahatsızlık olmamasına rağmen gözün önünde uçuşan cisimcikler görülebilir. Bu durumda genellikle hastalar zamanla alışır. Ancak bu uçuşmalar kişinin günlük yaşamını etkileyecek kadar fazlaysa vitrektomi dediğimiz ameliyat uygulanabilir.

Retinayı hatırlayalım. Retina, gözün arka kısmında görmeyi sağlayan en önemli tabakadır. Retina dekolmanı, retinanın bulunduğu yerden ayrışmasıdır. Retina yırtıkları tedavi edilmezse retina ayrışmasına yol açar. Bu ciddi bir hastalıktır ve tedavi edilmezse körlüğe kadar gidebilir. Özellikle risk altında olan kişiler, yani daha önce katarakt ameliyatı geçirenler, yaşlılar ve miyoplar bu hastalığa daha yatkındır.

Retina dekolmanının öncü belirtileri vardır. Bunlar göz önünde uçuşan sinekler, kurum yağması gibi yoğun cisimler ve ışık çakmalarıdır. Bu belirtiler retina yırtılmasının habercisidir. Retina tabakası yerinden ayrıştığında, eğer görme merkezini etkilerse aniden hiçbir şey görülmemeye başlanabilir. Bu durumda hastalar “gözümün önünde bir perde oluştu” şeklinde tarif eder.

Bazen retina dekolmanı görme merkezini tutmaz ve sadece küçük bir alanı etkiler. Bu durumda görme bozukluğu fark edilmeyebilir ancak dikkatli bakıldığında görme alanının kenarlarında kör noktalar oluşabilir. Retina dekolmanının tek tedavisi cerrahidir. Bu durum damlayla veya ilaçla düzelmez, mutlaka ameliyat gerekir.

Teknolojinin ilerlemesiyle kullanılan ameliyat aletlerinin kalitesi artmıştır. Tecrübeli ellerde yapılan ameliyatlarda yüksek başarı oranı sağlanmaktadır. Hastalar erken dönemde başvurduklarında ameliyattan sonra eski görmelerine kavuşabilirler. Ancak bazı hastalar korku ya da “geçer” düşüncesiyle doktora gitmeyi erteler. Bu gecikme hücre ölümlerine yol açar. Hücreler öldüğünde ameliyat başarılı olsa bile eski görme geri gelmez.

Retina yırtığı bazen yavaş, bazen de hızlı ilerleyebilir. Gençlerde yıllarca sabit kalabilirken, yaşlılarda kısa sürede perde oluşumu ve ani görme kaybı gelişebilir. Retina yırtığı teşhis edildiğinde mutlaka doktor kontrolü gerekir. Lazer tedavisi yırtığın ilerlemesini durdurur ancak gözün önündeki uçuşan sinekleri yok etmez. Bu durum hastalarda yanlış bir beklentiye yol açabilir.

Eğer uçuşan sinekler çok yoğun olup kişinin yaşamını etkiliyorsa vitrektomi ameliyatı uygulanabilir. Bu ameliyatta çok ince aletlerle göz içerisine girilir, bozulmuş vitrüs dokusu temizlenir. Bu işlem dikişsiz yapılır ve hastanın görme kalitesi artar.

Retina dekolmanı nadir görülür, on bin kişide bir kişide rastlanır ama görüldüğünde ciddi sonuçlar doğurur. Genellikle yaşlılarda görülse de, göze darbe alan gençlerde, örneğin tenis topu çarpması veya futbolcularda kafa vuruşları gibi durumlarda da gelişebilir.

Yüksek miyop hastalarda risk daha fazladır çünkü gözün yapısı daha büyük ve hassastır. Miyopi ameliyatı gözün ön tabakasına yapılır; bu yüzden retina üzerindeki risk ortadan kalkmaz. Kolesterolün doğrudan bu duruma etkisi yoktur.

Sonuç olarak retina yırtılması erken dönemde fark edilirse lazerle tedavi edilir. Eğer retina dekolmanı gelişmişse tek tedavi yöntemi cerrahidir.